บทความอัพเดทล่าสุดเมื่อ September 13, 2023
ในแวดวงของช่างไม้ มีเครื่องมือชนิดหนึ่งที่ได้รับความนิยมและใช้งานมาเป็นเวลานานในการขึ้นรูปและขัดผิวไม้ให้เรียบ กบไสไม้ รากต้นกำเนิดของเครื่องมือชนิดนี้ย้อนกลับไปถึงจักรวรรดิโรมัน และมันยังคงเป็นส่วนสําคัญของเครื่องมือของช่างไม้ในปัจจุบัน
กบไสไม้คืออะไร
กบไสไม้ เป็นเครื่องมือที่ยึดใบมีดแบบคมสันไว้ในตําแหน่งที่มั่นคงเพื่อให้ใบมีดยื่นออกมาเล็กน้อยจากพื้นหรือด้านล่าง เมื่อเคลื่อนที่บนผิวหน้าของไม้ไปมา มันจะตัดชั้นบนสุดออก โดยเฉือนชั้นบาง ๆ ของไม้ ทําให้เกิดผิวที่ราบเรียบตามแนวที่ต้องการ
ส่วนประกอบของกบไสไม้
กบไสไม้อาจเป็นเครื่องมือที่ดูเรียบง่าย แต่มันคือเครื่องมือที่ผลิตขึ้นอย่างประณีต ประกอบด้วยส่วนประกอบหลายส่วน
- ตัวเครื่อง (หรือ สต็อก): ตัวเครื่องเป็นส่วนหลักของกบไสไม้ ซึ่งบรรจุส่วนประกอบอื่น ๆ อาจทําจากไม้หรือโลหะ
- ใบมีด (หรือ ใบกบ): ใบมีดเป็นส่วนตัดเฉือนของกบไสไม้ มักทําจากเหล็กกล้าชุบ
- ฝาครอบใบมีด: ส่วนนี้ใช้สําหรับกดใบมีดให้อยู่กับที่กับฐานอย่างมั่นคง
- ฐาน: ฐานเป็นส่วนปรับมุมของใบมีดให้อยู่ในมุมที่เหมาะสมและเพิ่มความแม่นยำ
- ด้ามและหัว: ด้ามและหัวเป็นจุดจับของผู้ใช้ ในกบไสไม้ส่วนนี้มักเป็นส่วนหนึ่งของตัวเครื่อง ในกบไสโลหะมักยึดติดกับเครื่อง
- ช่องเปิด: ช่องเปิดเป็นช่องเปิดบนพื้นกบไสไม้ ซึ่งใบมีดยื่นออกมาสำหรับการตัดหรือเฉือน
ประเภทของกบไสไม้
มีหลายประเภทของกบไสไม้ ออกแบบมาเพื่องานต่าง ๆ
1. กบไสไม้ทั่วไป (Bench Planes): เป็นประเภทที่พบบ่อยที่สุด สําหรับทําผิวให้เรียบและขัดเงาไม้ ตั้งแต่ขนาดเล็กสําหรับขัดเงาจนถึงขนาดยาวสําหรับไสไม้
2. กบไสไม้ร่างแบบ (Block Planes): เป็นกบไสไม้ขนาดเล็ก ออกแบบสําหรับงานปลายไม้หรือขึ้นลายไม้บนงานทั่วไป
3. กบไสไม้เหล็ก (Jack Planes): เป็นกบไสไม้ขนาดกลาง สามารถใช้ทั้งสําหรับการตัดขั้นต้นหรือสําหรับการขัดเรียบ ซึ่งตัวเครื่องทำมาจากเหล็ก
4. กบไสไม้ทำเดือยเหลี่ยม (Rabbet Planes): เป็นชนิดที่ใบมีดอยู่เสมอกับขอบของกบไสไม้ ใช้สําหรับตัดร่องทำเดือยเหลี่ยมบนงานไม้ หรือหน้าบานประตู
5. กบไสไม้พิเศษ (Specialty Planes): รวมถึงรูปแบบต่าง ๆ สําหรับงานเฉพาะ เช่น กบไสไม้สําหรับเจาะ กบไสไม้สําหรับทําร่อง และกบไสไม้สําหรับเก็บขอบ เป็นต้น
วิธีใช้กบไสไม้
การใช้กบไสไม้สามารถทําได้อย่างง่ายดาย แต่มีขั้นตอนสําคัญบางอย่างสําหรับการใช้งานอย่างมีประสิทธิภาพ
- ปรับกบไสไม้: ปรับความลึกของใบมีดสำหรับการตัดและตรวจสอบให้แน่ใจว่าใบมีดคม ถ้าใบมีดฝืดจะทําให้งานยากขึ้นและอาจทําลายเนื้อไม้
- จับอย่างถูกต้อง: จับที่หัวของกบไสไม้ด้วยมือหนึ่ง และจับด้ามด้านหลังด้วยอีกมือ
- คุมทิศทางการไส: ถ้าเป็นไปได้ ควรไสไปตามทิศทางเส้นใยของไม้ ไสทวนเส้นใยอาจทําให้ไม้ฉีกขาดหรือแตกได้
- ออกแรงกดสม่ำเสมอกัน: ใช้แรงกดสม่ำเสมอเมื่อเลื่อนกบไสไม้บนไม้ แรงกดมากเกินไปอาจทําให้เกิดรอยถลอก ส่วนแรงกดน้อยเกินไปจะไม่สามารถตัดเข้าเนื้อไม้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
การใช้งานของกบไสไม้
ตัวอย่างการใช้งานของกบไสไม้ มีดังนี้
- ทําผิวให้เรียบ: แผ่นกบไสไม้มือ โดยเฉพาะชนิดที่ใช้สําหรับไส มักใช้เพื่อทําผิวของไม้ให้เรียบ
- ขัดเงา: แผ่นกบไสไม้ขัดเงา ตามชื่อ ใช้เพื่อขัดเงาผิวของไม้ เตรียมไว้สําหรับการเคลือบผิว
- ขึ้นรูป: กบไสไม้บางชนิด เช่น สําหรับตัดร่องเรบเบตและไหล่ ใช้เพื่อขึ้นรูปและตัดแต่งช่องต่อของไม้
- ทําร่อง: กบไสไม้สําหรับเจาะและกบไสไม้สําหรับทําร่อง ใช้สําหรับการตัดร่องหรือช่องในไม้
กบไสไม้เป็นหลักฐานของศิลปะในการทําไม้ที่ยืนยาวมานาน เครื่องมือหลากหลายประเภทและขนาด เป็นส่วนสําคัญอย่างยิ่งของเครื่องมือสําหรับช่างไม้มืออาชีพ ไม่ว่าจะเป็นการทําผิวไม้ขนาดใหญ่ให้เรียบ การขัดเงาผิว การตัดช่องต่อ หรือการทําร่อง มีกบไสไม้สําหรับงานนั้น ๆ การใช้กบไสไม้ไม่เพียงแสดงถึงฝีมือของช่างไม้ แต่ยังแสดงถึงความชื่นชมในความงามของงานไม้ที่ผลิตด้วยฝีมืออย่างประณีตด้วย
เครื่องมือที่สามารถทำงานร่วมกับกบไสไม้
1. สิ่ว (Chisels)
สิ่วเป็นหนึ่งในเครื่องมือที่เข้ากันได้มากที่สุดในการทำงานกับกบไสไม้ ใช้เพื่อขจัดไม้ส่วนเกินออก ช่วยปรับรูปร่างชิ้นงานก่อนที่จะใช้กบไสไม้เพื่อทำให้เรียบและตกแต่งให้เสร็จ สิ่วสามารถทำงานตามมุมและส่วนที่ซับซ้อนของไม้ ซึ่งกบไสไม้ไม่สามารถเข้าถึงได้ ทำให้เป็นเครื่องมือสำคัญในงานไม้ ข้อมูลที่น่าสนใจ สิ่วช่วยเสริมการทำงานได้อย่างไร
2. กระดาษทราย (Sandpaper)
การใช้กระดาษทรายเป็นขั้นตอนสำคัญหลังจากที่คุณใช้กบไสไม้แล้ว ช่วยให้ได้ผิวไม้เรียบเนียนและละเอียด หลังจากใช้กบไสไม้เพื่อให้ได้รูปทรงและความเรียบเนียนตามที่ต้องการแล้ว สามารถใช้กระดาษทรายเพื่อปรับพื้นผิวให้เรียบยิ่งขึ้น เพื่อขจัดริ้วรอยหรือข้อบกพร่องที่หลงเหลือจากการใช้กบไสไม้ เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับประเภทของกระดาษทรายรูปแบบต่าง ๆ และการเลือกใช้งาน
3. สีโป๊วไม้ (Wood Filler)
สีโป๊วไม้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพกับกบไสไม้ เนื่องจากใช้อุดช่องว่างหรือรูใด ๆ บนไม้ หลังจากแต่งรูปทรงและปรับให้เรียบไม้ด้วยกบไสไม้แล้ว อาจมีช่องว่างเล็ก ๆ หรือข้อบกพร่องบนพื้นผิว สีโป๊วไม้สามารถใช้อุดช่องว่างเหล่านี้ได้ เพื่อให้ผิวเรียบเนียนและสมบูรณ์แบบ สำหรับข้อมูลโดยละเอียดเกี่ยวกับประเภทและการใช้งานสีโป๊วไม้
4. เลื่อยมือตัดไม้ (Hand Saw)
เลื่อยมือเป็นอีกหนึ่งเครื่องมือสำคัญที่สามารถทำงานร่วมกับกบไสไม้ได้ ก่อนที่จะใช้กบไสไม้เพื่อปรับรูปร่างและทำให้ไม้เรียบ สามารถใช้เลื่อยมือเพื่อตัดไม้ให้ได้ขนาดและรูปร่างที่ต้องการได้ ช่วยในการกำจัดไม้ส่วนใหญ่ได้อย่างรวดเร็ว นี่เป็นประโยชน์อื่น ๆ ของเลื่อยมือตัดไม้
5. เกรียง (Trowel)
คุณสามารถใช้เกรียงฉาบทากาวหรืออุดบนพื้นผิวไม้ได้โดยเฉพาะเมื่อต่อชิ้นเข้าด้วยกัน หลังจากใช้กบไสไม้เพื่อให้ได้รูปทรงที่ต้องการและพื้นผิวเรียบแล้ว สามารถใช้เกรียงทากาวที่ช่วยในการยึดเกาะหรืออุด เพื่อให้ได้งานที่เรียบร้อยมากขึ้น เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับเกรียงประเภทต่าง ๆ และการนำเกรียงไปใช้ในงานไม้
โฟร์แมนเป็นงานประจำ เขียนบทความเกี่ยวกับช่างและงานก่อสร้างเป็นงานเสริม รักการก่อสร้างเป็นชีวิตจิตใจ สนใจติดต่องานก่อสร้างติดต่อในอีเมลได้เลยครับ ผู้เขียนเว็บไซต์ Constructacon