ปูนซีเมนต์คืออะไร และมีวิธีการใช้งานอย่างไร ในแต่ละชนิด

บทความอัพเดทล่าสุดเมื่อ September 5, 2023

ปูนซีเมนต์ (Cement) วัสดุที่มีอยู่ทุกหนทุกแห่งในโลกการก่อสร้าง ไม่ว่าจะเป็นการก่อสร้างอาคาร ถนน สะพาน และโครงสร้างอื่นๆ เข้าด้วยกัน ด้วยความหลากหลายในการใช้งานและความแข็งแรงวัสดุปูนซีเมนต์ถือว่าเป็นวัสดุที่ตอบโจทย์ในสายงานหลายๆรูปแบบ ปูนซีเมนต์คือรากฐานที่แท้จริงของโครงสร้างพื้นฐานสมัยใหม่ คู่มือนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ภาพรวมอย่างครอบคลุมเกี่ยวกับปูนซีเมนต์ รวมถึงประวัติความเป็นมา ประเภท การใช้งาน กระบวนการผลิต และวิธีใช้อย่างมีประสิทธิภาพ

มาทำความเข้าใจ เกี่ยวกับปูนซีเมนต์

ปูนซีเมนต์คือวัสดุอนินทรีย์ผงละเอียด เมื่อผสมกับน้ํา จะกลายเป็นวัสดุเหลวข้นที่แข็งตัวและเกิดความแข็งแรงขึ้นเพื่อยึดเหนี่ยวและกักเก็บวัสดุอื่นๆ เช่น ทรายและกรวด ปูนซีเมนต์มักสับสนกับคอนกรีต แต่ปูนซีเมนต์คือส่วนประกอบหนึ่งของคอนกรีต นอกเหนือจากวัสดุประกอบอื่นๆ

ประวัติความเป็นมาของปูนซีเมนต์

ปูนซีเมนต์มีการใช้งานมานานหลายพันปี รูปแบบแรกสุดของปูนซีเมนต์ ที่เรียกว่าปูนซีเมนต์ธรรมชาติ มีมาตั้งแต่สมัยโรมันโบราณ ซึ่งผสมปูนขาวกับหินภูเขาไฟเพื่อสร้างวัสดุที่ทนทานยืนยงมาจนถึงปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม ปูนซีเมนต์ที่เรารู้จักกันในปัจจุบัน คือ ปูนซีเมนต์พอร์ตแลนด์ ซึ่งมีการผลิตครั้งแรกในต้นศตวรรษที่ 19 โดยการให้ความร้อนปูนขาวและดินเหนียวในเตาหลอม

ประเภทของปูนซีเมนต์ มีกี่ประเภท

ปูนซีเมนต์มีหลากหลายประเภท ซึ่งออกแบบมาเพื่อใช้งานและการประยุกต์ใช้เฉพาะด้าน โดยคุณสมบัติของปูนซีเมนต์แต่ละประเภทก็จะแตกต่างกัน ดังนี้

• ปูนซีเมนต์พอร์ตแลนด์ (Ordinary Portland Cement หรือ OPC) : เป็นประเภทที่ใช้กันอย่างแพร่หลาย สําหรับงานก่อสร้างคอนกรีตทั่วไป

• ปูนซีเมนต์พอร์ตแลนด์ผสมเถ้าภูเขาไฟ (Portland Pozzolana Cement หรือ PPC) : ผสมกับเถ้าภูเขาไฟ ให้ความแข็งแรงในระยะยาวและต้านทานการกัดกร่อนได้ดีขึ้น

• ปูนซีเมนต์ชนิดแข็งตัวเร็ว (Rapid Hardening Cement) : ดังชื่อ จะแข็งตัวอย่างรวดเร็ว จึงเหมาะสําหรับงานก่อสร้างที่ต้องเสร็จภายในเวลาจํากัด

• ปูนซีเมนต์ให้ความร้อนต่ํา (Low Heat Cement) : ให้ความร้อนน้อยขณะผสม สําหรับใช้กับคอนกรีตในปริมาณเยอะๆ แต่ไม่ควรจะใช้ในบริเวณที่อุณหภูมิสูง ซึ่งอาจทําให้เกิดรอยแตก

• ปูนซีเมนต์ขาว (White Cement) : มีสีขาวเป็นเอกลักษณ์ ใช้เพื่อความสวยงามและงานสถาปัตยกรรม

• ปูนซีเมนต์ชนิดทนซัลเฟตสูง (Sulfate Resisting Cement) : ต้านทานซัลเฟตได้สูง สําหรับใช้ในสภาพแวดล้อมรุนแรง เช่น ท่อระบายน้ําเสียและโรงบําบัดน้ําเสีย

กระบวนการผลิตของปูนซีเมนต์แต่ละชนิด

ขั้นตอนการผลิตปูนซีเมนต์ถือว่ามีขั้นตอนที่ละเอียดอ่อน โดยขั้นตอนการผลิตปูนซีเมนต์จะขึ้นอยู่กับประเภทของปูนซีเมนต์ที่ต้องการจะใช้ อย่างเช่นปูนซีเมนต์ขาว รวมถึงปูนซีเมนต์ชนิดอื่นๆ

• ขุดและบด : วัตถุดิบหลัก ได้แก่ หินปูนและดินเหนียว โดยวัสดุเหล่านี้จะถูกขุดมาจากใต้ดินและบดให้เป็นผงละเอียด โดยใช้ส่วนผสมอื่นเพื่อทำเป็นปูนซีเมนต์
• การให้ความร้อน : วัตถุดิบที่บดจนละเอียดแล้วจะถูกให้ความร้อนในเตาหลอมที่อุณหภูมิสูงกว่า 1,400 องศาเซลเซียส
• วิธีการผสม : ส่วนผสมที่ผ่านความร้อนแล้ว เรียกว่า คลิงเกอร์ จะถูกบดให้เป็นผงละเอียด และบ่อยครั้งมักจะผสมกับยิปซั่มเล็กน้อยเพื่อชะลอเวลาการแข็งตัว

การใช้งานของปูนซีเมนต์

ปูนซีเมนต์เป็นวัสดุหลากหลายการใช้งานในอุตสาหกรรมการก่อสร้าง โดยจุดประสงค์ในการใช้งานวัสดุอย่างปูนซีเมนต์สามารถเลือกได้หลายแบบด้วย ขึ้นอยู่กับจุดประสงค์ในการใช้งาน โดยจะมีดังนี้

• คอนกรีต : การใช้หลักของปูนซีเมนต์คือทําคอนกรีต เมื่อผสมกับมวลรวมและน้ํา จะได้วัสดุที่แข็งแรงสําหรับอาคาร ถนน สะพาน และอื่นๆ
• ปูนฉาบและปูนปลาสเตอร์ : ปูนซีเมนต์ใช้ทําปูนฉาบเพื่อยึดอิฐก่อ และปูนปลาสเตอร์เพื่อให้ผิวผนังและเพดานเรียบ
• ผลิตวัสดุก่อสร้าง : วัสดุก่อสร้างหลายชนิด เช่น บล็อก ท่อ และกระเบื้อง ผลิตจากปูนซีเมนต์
• โครงสร้างศิลปะ : ปูนซีเมนต์มักใช้สําหรับปั้นรูปปั้นสิ่งก่อสร้างเพื่อความสวยงาม เนื่องจากมีความยืดหยุ่นและความทนทาน

วิธีการใช้ปูนซีเมนต์อย่างถูกต้อง

การใช้ปูนซีเมนต์ต้องเข้าใจกระบวนการผสมและข้อควรระวัง ซึ่งหากใช้ปูนซีเมนต์ได้ผิดวิธีการสอบผลกระทบต่อชิ้นงาน ไปจนถึงเรื่องของความปลอดภัย ฉะนั้นแล้วข้อมูลเกี่ยวกับการใช้งาน ปูนซีเมนต์ให้ถูกต้อง จะมีขั้นตอนดังนี้

• มาตรการความปลอดภัย : สวมอุปกรณ์นิรภัย เช่น แว่นตา ถุงมือ และหน้ากากกรองฝุ่น เพื่อป้องกันฝุ่นซีเมนต์
• การผสม : ปฏิบัติตามคําแนะนําของผู้ผลิตในการผสมส่วนผสมต่างๆ ในอัตราส่วนที่ถูกต้อง หากใส่น้ํามากเกินไป อาจจะส่งผลให้ปูนซีเมนต์ไม่เกาะตัว และอาจจะผิดรูปได้
• การก่อปูน : หลังผสม ให้รีบวางปูนก่อนที่จะเริ่มตั้งตัว สําหรับโครงการเล็ก พรมด้วยพู่กัน แต่หากเป็นโครงการใหญ่ จะต้องเทลงในแบบหล่อที่ออกแบบ
• การบ่มปูน : เก็บปูนให้ชุ่มเปียกไว้มากกว่า 1 วัน เพื่อเพิ่มคุณสมบัติในเรื่องของความทนทานหรือการแข็งตัวของปูนได้อย่างถูกต้อง

สรุปข้อมูลเกี่ยวกับปูนซีเมนต์

ปูนซีเมนต์มิใช่เพียงวัสดุก่อสร้าง แต่เป็นส่วนสําคัญในชีวิตประจําวัน ปูนซีเมนต์คือรากฐานของบ้านเรือน อาคารสถานที่ทํางาน ถนนหนทาง และอื่นๆ อีกมากมาย หากคุณมีความเข้าใจมากพอเกี่ยวกับวิธีใช้งานปูนซีเมนต์แต่ละชนิด คุณจะสามารถตัดสินใจเลือกใช้ปูนซีเมนต์ในโครงการก่อสร้างได้อย่างถูกต้องเหมาะสมยิ่งขึ้น ไม่ว่าคุณจะเป็นนักสะสมงานดีย์ไอวายหรือช่างผู้ชํานาญ หวังว่าความรู้เหล่านี้จะช่วยให้คุณบรรลุผลลัพธ์ที่ดีที่สุดได้

---

เครื่องมือที่จําเป็นต้องใช้งานร่วมกับปูน

1. ตะไบ (Rasps)

ตะไบมีพื้นผิวขรุขระนี้ใช้ในการขัดแต่งวัสดุเช่นไม้ พลาสติก หรือแม้แต่ปูน สําหรับงานปูน ตะไบช่วยให้ผิวปูนเรียบเนียนหลังจากแห้งสนิท สามารถใช้เพื่อบลบขอบหยักมุมหรือสร้างรูปทรงเฉพาะ ทําให้ผลงานปูนมีความประณีต หากต้องการเรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับวิธีใช้ตะไบ เพื่อปรับปรุงคุณภาพงานปูน ลองศึกษาที่ วิธีการใช้ตะไบในงานช่าง

2. สว่านไฟฟ้า (Electric Drills)

สว่านไฟฟ้าเป็นเครื่องมือสําคัญสําหรับงานปูน เนื่องจากสว่านไฟฟ้าสามารถเจาะรูบนผิวปูนได้ ทําให้ยึดติดอุปกรณ์ต่างๆ ได้อย่างมั่นคง หรือติดตั้งสายไฟนอกจากนั้น ดังนั้น ในงานปูน สว่านไฟฟ้าจะช่วยเพิ่มความสะดวกและแม่นยําให้กับงานต่างๆได้อย่างดีเยี่ยม เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับสว่านไฟฟ้าที่ ประโยชน์ของสว่านไฟฟ้า

3. ปูนกาวปูกระเบื้อง (Cement Tile Adhesive)

ปูนกาวปูกระเบื้องเป็นผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวเนื่องกับปูนโดยตรง ใช้เป็นตัวยึดเกาะ ช่วยติดกระเบื้องให้ยึดติดกับผิวปูนได้อย่างแน่นหนา ปูนกาวออกแบบมาเพื่อให้ยึดติดแน่นและทนทาน ทําให้กระเบื้องยังคงติดกับที่ได้แม้ในบริเวณมีความชื้นสูง ดังนั้นในงานปูน การใช้ปูนกาวกระเบื้องที่เหมาะสมจะช่วยให้งานติดกระเบื้องมีอายุการใช้งานยืนยาวและมั่นคงมากขึ้น เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับปูนกาวปูกระเบื้องที่ วิธีใช้งานปูนกาวปูกระเบื้อง

4. โฮลซอเจาะปูน (Concrete Hole Saws)

โฮลซอเจาะปูนเป็นเครื่องมือที่ออกแบบมาเพื่อเจาะรูวงกลมบนผิวปูนและผนังอิฐ เครื่องมือนี้ต้องต่อกับสว่านไฟฟ้าและใช้พลังงานหมุนเพื่อสร้างรูสําหรับวัตถุประสงค์ต่างๆ สําหรับงานปูน โฮลซอเจาะปูนมักใช้ในการติดตั้งท่อ สายไฟ หรืออุปกรณ์ใดๆ ที่ต้องเจาะรู เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับเครื่องมือนี้ที่ โฮลซอเจาะปูนมีความสำคัญอย่างไร

5. กาวยาแนว (Cement Grout)

กาวยาแนวเป็นส่วนผสมที่ใช้กรอกเพื่ออุดช่องว่างและเสริมความแข็งแรงระหว่างกระเบื้อง อิฐ หรือหินในโครงการก่อสร้างต่างๆ สําหรับงานปูน การใช้กาวยาแนวปูนมีความสําคัญเพื่อให้แน่ใจว่าช่องว่างระหว่างส่วนประกอบปูนได้รับการอุดกั้นและยึดเกาะอย่างมั่นคง ซึ่งช่วยป้องกันความชื้นและเสริมความมั่นคงโครงสร้างของโครงการโดยรวม การใช้กาวยาแนวปูน ทําให้งานปูนมีความทนทานและสวยงามมากยิ่งขึ้น เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับกาวชนิดที่ กาวยาแนวใช้อย่างไรในงานช่าง